Τα πρώτα μεταπολεμικά Ευρωμπάσκετ (1946, 1947, 1949)

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-45) και τα μαύρα του σύννεφα που σκέπασαν την “Γηραιά Ήπειρο” , όπως ήταν φυσικό οδήγησαν στην αναβολή και παύση κάθε αθλητικής δραστηριότητας. Όλες οι μεγάλες διοργανώσεις διεθνούς εμβέλειας είδαν τον προγαμματισμό τους να ανατρέπεται. Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέχρι το Παγκοσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου και στην περίπτωση μας το Ευρωμπάσκετ. Το οποίο σε μια ειρηνική Ευρώπη θα διεξαγόταν το 1941. Εκεί που φιλοξενήθηκε δύο χρόνια νωρίτερα στη Λιθουανία και το Κάουνας.

Η φρίκη του πολέμου ήταν αρκετά ισχυρή για τον μέσο Ευρωπαίο ώστε να βάλει τον αθλητισμό σε δεύτερη μοίρα. Η αποκατάσταση της ειρήνης μετά την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας το 1945, δεν θα άλλαζε σημαντικά τα πράγματα στις συνειδήσεις. Πολλές χώρες ήθελαν να επικεντρωθούν στην επανοικοδόμηση τους και το πως θα επουλώσουν τις πλήγες που άφησε η μαύρη εξαετία που προηγήθηκε.

Όμως, η γενικότερη ανάγκη για επανεκκίνηση λειτούργησε υποσυνείδητα υπερ του αθλητισμού. Κάπου εκεί ανάμεσα στα υπόλοιπα σπορ έκανε την επανεμφάνιση του και το μπάσκετ. Το οποίο βρήκε την αφορμή για να ξυπνήσει απο το μεγάλο “κώμα” που έπεσε. Και να ενώσει ξανά τους λαούς της Ευρώπης αυτή τη φορά σε μια πιο ειρηνική μάχη. Εκείνη των παρκέ. Το Ευρωμπάσκετ έπεστρεφε για τα καλά και αυτό θα αποδεικνυόταν στις πρώτες μεταπολεμικές διοργανώσεις. Τις οποίες και θα θυμηθούμε σήμερα μαζί εδώ στο Debut.gr

Γενεύη 1946: “Επανεκκίνηση εκεί που άρχισαν όλα”

Η αφίσα του πρώτου μεταπολεμικού Ευρωμπάσκετ που διοργανώθηκε στην Γενεύη το 1946

Μετά την πολυετή διακοπή λόγω πολέμου το Ευρωμπάσκετ επέστρεψε το 1946. Η διεξαγωγή της πρώτης μεταπολεμικής διοργάνωσης βέβαια μόνο εύκολη υπόθεση δεν ήταν. Η διοργανώτρια αρχή της FIBA πάσχιζε να βρει διοργανωτή καθότι καμία χώρα δεν ήθελε να αναλάβει τα έξοδα της διοργάνωσης. Μέχρι που ήρθε η σωτήρια λύση της Ελβετίας και της Γενεύης. Η μεγάλη επιστροφή του Ευρωμπάσκετ θα γινόταν στην ίδια πόλη που ξεκίνησε η διοργάνωση κάτι παραπάνω απο μια δεκαετία νωρίτερα.

Όπως έγινε και στην πρώτη διοργάνωση οι συμμετοχές ήταν απευθείας. Απευθυνόμενες σε χώρες με διοικητική σύνδεση με την παγκόσμια ομοσπονδία. Το παρόν στη Γενεύη έδωσαν -όπως και το 1935– συνολικά δέκα ομάδες. Έξι κοινές με την πρώτη διοργάνωση (Ελβετία, Τσεχοσλοβακία, Ιταλία, Γαλλία, Ουγγαρία, Βέλγιο) και τέσσερις νέοι συμμετέχοντες. Συγκεκριμένα Ολλανδία, Πολωνία, Αγγλία και για… κάποιον λόγο Λουξεμβούργο! Αισθητή βέβαια η απουσία της Σοβιετικής Ένωσης στην οποία πλέον ανήκαν και οι δύο προηγούμενες πρωταθλήτριες (Λιθουανία και Λετονία).

Οι δέκα ομάδες χωρίστηκαν σε τρεις ομίλους, δύο των τριών ομάδων και έναν των τεσσάρων. Η φάση των ομίλων δεν είχε κάποια σημαντική έκπληξη με την τελική τετράδα του τουρνουά να αποτελείται από τις Ιταλία και Ουγγαρία (προκριθέντες Α’ Όμιλου), την Γαλλία (νικήτρια Β’ Ομίλου) και την Τσεχοσλοβακία (νικήτρια Γ’ Ομίλου). Στα ημιτελικά Τσεχοσλοβάκοι και Ιταλοί επιβεβάιωσαν τον τίτλο των φαβορί της διοργάνωσης και προκρίθηκαν στον τελικό. Επικρατώντας ξεχωριστά των Ουγγαρία (42-28) και Γαλλία (37-25).

Ο μεγάλος τελικός βρήκε στο ημίχρονο του Ιταλούς να προηγούνται με τρεις πόντους (21-18). Οι Τσεχοσλοβάκοι, ωστόσο ήταν πιο έξυπνοι στην επανάληψη και με πρωταγωνιστή τον Γιόζεφ Κρέπελα (15π.) έφτασαν στη νίκη με 34-32 και τον τίτλο της πρωταθλήτριας Ευρώπης. Η γενιά του Κλίμα που δεν έφτασε στον τίτλο το 1935, εξιλεωνόταν πλέον από εκείνη του Κρέπελα, του σπουδαίου Μράζεκ, του Κόζακ και των άλλων παιδιών του κοουτς Ζόλταν Κρενίτσκι. Το χάλκινο μετάλλιο κέρδισε η Ουγγαρία (38-32 τη Γαλλία στον μικρό τελικό).

Για την ιστορία πολυτιμότερος παίκτης της διοργάνωσης (MVP) ανακηρύχθηκε ο Ούγγρος Φέρεντς Νέμεθ και πρώτος σκόρερ ο Πολωνός Πάβελ Στοκ με 12.4 πόντους μέσο όρο. Επίσης αξιοσημείωτο γεγονός η καθιέρωση του jump shoot από το τεσσαροπεντάρι (με σημερινά δεδομένα) της εθνικής Ιταλίας Τζουζέπε Στεφανίνι.

Πράγα 1947: “Οι Σοβιετικοί αλλάζουν (και) τον μπασκετικό χάρτη”

Ο τρομερός Τζoάν Λόσοβ από τους ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης στην πορεία της προς το πρώτο της χρυσό στο Ευρωμπάσκετ 1947

Το πέμπτο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα που ακολούθησε αμέσως εκείνο του 1946, έμελλε να αλλάξει το ρου του θεσμού. Το ενδιαφέρον ανάληψης της διοργάνωσης αισθητά μεγαλύτερο συγκριτικά της προηγούμενης με την πρωταθλήτρια Τσεχοσλοβακία και την Πράγα να λαμβάνουν το χρίσμα. Η διοργάνωση θα μετρούσε και τον μεγαλύτερο μέχρι τότε αριθμό συμμετοχών (14). Ωστόσο στο τουρνούα έμελλε να ξεχωρίσει μια ομάδα. Η οποία θα έκανε αισθητή παρουσία στον θεσμό για πολλά από τα επόμενα χρόνια…

Η Σοβιετική Ένωση ενισχυμένη με παίκτες από τη Λιθουανία και την Λετονία ήταν ασταμάτητη. Φτάνοντας αήττητη στην κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου που θα ήταν το πρώτο από τα συνολικά 14 που θα κατακτούσε. Στην πορεία προς το τρόπαιο κέρδισε κατά σειρά  Γιουγκοσλαβία (50-11) και Ουγγαρία (62-33) στη φάση των ομίλων, τις Βουλγαρία (55-24), Αίγυπτο (46-32) και Πολωνία (36-18) στον β’ γύρο και στον τελικό την οικοδέσποινα Τσεχοσλοβακία (56-37).

Στις εκπλήξεις της διοργάνωσης, η τρίτη θέση που κατέλαβε η “πρωτάρα” Αίγυπτος(;!) και το τέταρτο Βέλγιο. Το οποίο μάλιστα έχασε οριακά το χάλκινο μετάλλιο από τους “Φαραώ” στον μικρό τελικό (48-50). Εντύπωση προκάλεσε και ο αποκλεισμός από τους ομίλους της φιναλίστ της προηγούμενης διοργάνωσης Ιταλίας. Η οποία περιορίστηκε στην ένατη θέση. To βραβείο του MVP της διοργάνωσης κέρδισε ο Σοβιετικός Τζοάν Λόσοβ και πρώτος σκόρερ ήταν ο Γάλλος Ζακ Περιέ με 13.7 πόντους μέσο όρο ανά αγώνα.

Kάιρο 1949: “Ένας ελληνικός ήλιος στη σκιά των πυραμίδων”

Φωτογραφία από παιχνίδι του Ευρωμπάσκετ 1949 στο Κάιρο

Το 1949 βρήκε τη FIBA αντιμέτωπη με μια ασυνήθιστη επιλογή για την διεξαγωγή ενός Ευρωμπάσκετ. Επιλέγοντας ως διοργανώτρια χώρα την Αίγυπτο! Ο λόγος; H άρνηση της Σοβιετικής Ένωσης να αναλάβει τη διοργάνωση παρά την υποχρέωση της βάσει των τότε κανονισμών ως εν ενεργεία πρωταθλήτρια. Η Τσεχοσλοβακία που ήταν η αμέσως επόμενη επιλογή απορρίφθηκε λόγω του οτι υπήρξε οικοδεσπότης της προηγούμενης διοργάνωσης, επομένως την διεξαγωγή ανέλαβε η Αίγυπτος ως τρίτη φιναλίστ το 1947. Μα Ευρωμπάσκετ στην… Αφρική; Kι όμως συνέβη κι αυτό!

Το τουρνουά που διεξήχθη στο Κάιρο εξελίχθηκε σε αποτυχία. Καθότι λόγω των ταξιδιωτικών δυσκολιών μόλις επτά χώρες έλαβαν μέρος. Με το ακόμη πιο παράδοξο οτι μόλις τέσσερις εξ αυτών ήταν ευρωπαϊκές (Ολλανδία, Γαλλία, Τουρκία, ΕΛΛΑΔΑ) και οι άλλες τρεις ήταν εκτός “Γηραιάς Ηπείρου” (Αίγυπτος, Λίβανος, Συρία). Λόγω του μικρού αριθμού συμμετοχών το τουρνουά έγινε με το φορμάτ της διοργάνωσης του 1939. Με όλες τις ομάδες να παίζουν μεταξύ τους σαν ένα μίνι-πρωτάθλημα.

Το πιο αξιοσημείωτο απο τη διοργάνωση φυσικά η παρθενική συμμετοχή της Εθνικής Ελλάδος σε Ευρωμπάσκετ. Η “επίσημη αγαπημένη” αποτελούμενη από τα αστέρια της εκείνη την εποχή όπως τον αείμνηστο Φαίδωνα Ματθαίου, τον Αλέκο Σπανουδάκη, τον Νίκο Μήλα, τον Μίσα Πανταζόπουλο και τον Τάκη Ταλιαδώρο και με προπονητή τον Γιώργο Καρατζόπουλο ξεκίνησε το τουρνουά με 3/3. Στα πιο κρίσιμα παιχνίδια, ωστόσο ηττήθηκε από τους μετέπειτα ασημένιους Γάλλους με 41-36 και την Αίγυπτο με 50-39. Έτσι περιορίστηκε στην τρίτη θέση. Κερδίζοντας όμως το χάλκινο μετάλλιο στην πρώτη της διεθνή διοργάνωση!

Η Αίγυπτος με απόλυτο ρεκόρ (6/6) πήρε το χρυσό μετάλλιο και έγινε η πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα μη ευρωπαϊκή χώρα που κατέκτησε τον θεσμό. Για τους λάτρεις της στατιστικής πρώτος σκόρερ αναδείχθηκε ο Τούρκος Χουσείν Οζτούρκ με 19.3 πόντους ανα αγώνα. Ο οποίος παράλληλα ήταν και ο MVP της διοργάνωσης. Αποτελεί μέχρι σήμερα μάλιστα έναν από τους μόλις έξι παίκτες στην ιστορία του θεσμού που κερδίζει και τα δύο ατομικά βραβεία στην ίδια διοργάνωση.